بافت فرش به هر شکلی که باشد مجموعه ای از زیبایی و هنر را نشان می دهد و نخ ها و تار و پود آن نیز در خودنمایی فرش، نقش بسیار مهمی دارد. زمانی که برای خرید فرش روی آن دست می کشید و با سر انگشتان لطافت و نرمی آن را حس می کنید، در واقع همان نخ خاب فرش را لمس کرده اید.
این نخ در فرش دستباف و ماشینی با هم متفاوت است به طوری که در فرش دستباف، نخ های خاب از جنس الیاف طبیعی مانند پشم و ابریشم هستند اما در فرش های ماشینی، از الیاف مصنوعی برای نخ خاب استفاده می شود. در این مقاله قصد داریم به ویژگی ها و اهمیت نخ خاب فرش بپردازیم. با ما همراه باشید.
نخ خاب فرش چیست؟
به طور کلی می توان گفت در بافت فرش از سه نوع نخ تار، پود و خاب استفاده می شود. نخ خاب که با نام نخ پرز نیز شناخته می شود، در واقع همان گره های U شکلی هستند که روی بافت فرش قرار دارند و به راحتی قابل لمس هستند. به بیانی دیگر می توان گفت، به نخ یا الیافی که در سطح رش بکار رفته و به راحتی قابل لمس است، نخ خاب گفته می شود. این نخ از ضخامت های مختلفی برخوردار است و هرچه نمره نخ آن بیشتر باشد، ضخامت کمتری خواهد داشت. هرچه نخ خاب کیفیت بالاتری داشته باشد، فرش زیباتر خواهد بود و قیمت بیشتری نیز خواهد داشت.
در فرش های ماشینی، ارتفاع نخ خاب براساس شانه و تراکم فرش معین می شود و هرچه میزان تراکم و شانه بیشتر باشد، ارتفاع آن ها کمتر خواهد بود. در این فرش ها، ارتفاع پرز ها در همه جای فرش به یک اندازه و بصورت یکدست است.
ویژگی های نخ خاب در فرش
نخ خاب فرش به دلیل اهمیت بسیار و کارکرد بالایی که در تولید فرش ماشینی دارد باید دارای ویژگی های زیر باشد:
- طول و ظرافت مناسب
- استحکام کافی
- بازگشت پذیری مطلوب
- قابلبت رنگ پذیری
- ازدیاد طول تا جد پارگی مناسب
- مقاومت بالا در برابر گرد و خاک
- تحمل بالا در برابر گرما
- تحمل پاخوری و فشار بالا
- مقاومت بسیار زیاد و قدرت پوشانندگی منحصر به فرد
- جذب رطوبت مناسب
- خشک شدن سریع
- و…
اهمیت نخ خاب
نخ خاب به علت استفاده در قسمت قابل لمس و بافت روی فرش در نمایش فیزیکی فرش تاثیر قابل توجهی دارد و کیفیت این نخ در بافت فرش تعیین کننده بسیاری از ویژگی ها است. نخ خاب همچنین در وزن فرش نیز تاثیر گذار است و می توان گفت کیفیت نخ خاب به نوعی تعیین کننده قیمت نهایی فرش نیز هست. نخ خاب بخش مهمی از خاصیت فیزیکی فرش را ایجاد می کند و برای داشتن طرح های متنوع در فرش، نخ خاب باید رنگ پذیری مناسبی داشته باشد. این نوع نخ چیزی حدود ۷۰ تا ۸۵ درصد از وزن هر فرش را تشکیل می دهد و عواملی از جمله نرمی و راحتی، جنبه های بصری و هنری و بازگشت پذیری فرش ها به نوع خاب آن بستگی دارد.
جمع بندی
در زیبایی، جذابیت، کیفیت، نرمی و قیمت فرش ها فاکتور های مختلفی تاثیر گذار است و مهم ترین آن ها شامل شانه و تراکم فرش می شود. نخ خاب اصلی ترین جزء بافت فرش است و می تواند بر روی تمامی فاکتور هایی که گفته شد موثر باشد. این نخ همان گره ها و نخ های روی فرش است که به راحتی لمس می شود و انواع مختلفی از جمله پشم، ابریشم، اکریلیک، پلی استر و… دارد.
ثبت ديدگاه